Awyr y Nos - Ionawr

3ydd hyd y 12fed. Cawod sêr Cwadrantid gyda brig gweithgaredd oddeutu 3ydd/4ydd a gallant eu gweld yng nghytser Y Cowmon (ffigwr 1 & 2).

Mae ardal y wefr yn ambegynol (o hyd yn uwch na'r orwel). Mi fydd yn gweithredu trwy'r nos.

Mae'r adeg gorau i'w wylio ychydig cyn y wawr (09:00).

Cyn belled bod yr awyr yn hollol dywyll dylai 120 seren wib gael eu gweld pob awr ar 79º uwch yr orwel.

Asteroid 2003 EH1 sy'n gyfrifol am y gawod.

Ffigwr 1: Perf cawod sêr Cwadrantid.

Ffigwr 2: Cawod sêr Cwadrantid. 

Ar y 10fed mi fydd eclips gogysgodol (ffigwr 3 & 4) yn pasio drwy gysgod y Ddaear rhwng oddeutu 17:08 a 21:12 GMT.

Mi fydd yn weledol yn awyr y Dwyrain, mi fydd y lleuad 24° uwch yr orwel gyda eclips ar ei fwyaf am 19:11 GMT

Ffigwr 3: Eclips Gogysgodol. Geometreg cysgod y Ddaear. O fewn gogysgod y Ddaear mae'r blaned yn gorchuddio ychydig o ardal cysgod yr Haul. Mae unrhyw ardal o wyneb y Lleuad  sy'n pasio trwy'r gogysgod yn ymddangos yn dywyllach nag arfer gan bod y Ddaear yn rhwystro ychydig o olau'r haul. Nid yw ardaloedd yn y cysgod fodd bynnag yn derbyn unrhyw olau haul.

Mae'r gogysgod yn tywyllu ychydig ar wyneb y Lleuad gyda'r Lleuad yn dal i dderbyn ychydig o olau haul felly mae'n hawdd i'w fethu.

Ffigwr 4: Mi fydd orbit y Lleuad yn troelli 5 gradd yn gymharol ag orbit y Ddaear o gwmpas yr Haul.

O'r 15fed i'r 25ain mi allwch weld cawod sêr γ (gamma) Ursae Minorid Meteor (ffigwr 5 & 6), gyda gweithredoedd ar eu brig ar y 19^eg am 22:00 GMT.

Yng nghytser Y Sosban Fach (Ursa Minor) gyda'r berf yn ambegynol sy'n golygu bydd y gawod yn weithredol trwy'r nos.

Mi fydd perf y gawod ar ei brig ar uchder o 74 gradd uwch yr orwel a gallwch weld hyd at 2 seren wib pob awr.

Ffigwr  5: Cawod sêr Wrsa Fach yng nghytser Wrsa Fach.

Ffigwr 6: Seren Wib Wrsa Fach.

Ar yr 28ain mi fydd y Lleuad a Gwener yn pasio'n agos (ffigwr 7.) Mi fyddan nhw'n weladwy o gwmpas 17:19 GMT fel mae'r cyfnos yn pylu 25° uwch y gorwel Dde Orllewinos ac yn machlud 3 awr a 43 munud ar ôl yr Haul.

Mi fydda nhw rhy bell arwahân i'w gweld trwy delesgop ond yn weledol i'r lygad noeth neu drwy sbienddrych.

Ffigwr 7: Dynesiad y Lleuad a Gwener.

RHYBUDD: Peidiwch byth a cheisio edrych drwy sbienddrych neu delesgop ar rhywbeth sydd yn agos i’r Haul. Peidiwch byth chwaith a cheisio edrych ar yr haul gyda’ch llygad, gallwch gael eich dallu o ganlyniad. Defnyddiwch offer pwrpasol bob tro.

Mi fydd meddalwedd Stellarium yn cymhorthi’n wych er mwyn lleoli gwrthrychau yn yr awyr, mae’n declun da ar gyfer seryddiaeth hefyd.

Mark R Smith FRAS

Ffisegwr

Ymasiad Niwclear ac Astroffiseg